Phương pháp kéo giãn cột sống trong trị liệu cột sống

Giường kéo giãn cột sống được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực vật lý trị liệu và phục hồi chức năng. Thiết bị này hoạt động dựa trên nguyên lý kéo giãn các đốt sống theo phương dọc. Từ đó làm giảm áp lực lên đĩa đệm, giải phóng dây thần kinh bị chèn ép và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý về cột sống như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống cổ, thắt lưng...

1. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của giường kéo giãn cột sống

1.1. Cấu tạo cơ bản

Giường kéo giãn cột sống hiện đại thường bao gồm các bộ phận chính sau:

• Khung giường: Làm bằng thép không gỉ hoặc hợp kim nhôm, chịu lực cao.
• Mặt giường: Được chia thành các phần tách biệt (đầu, lưng, chân) có thể điều chỉnh.
• Dây đai hoặc bộ cố định cơ thể: Giúp cố định phần thân trên và thân dưới để thực hiện kéo giãn đúng trục.
• Bộ phận điều khiển: Có thể là hệ thống cơ khí bằng tay, khí nén hoặc động cơ điện với màn hình LCD.
• Bảng điều chỉnh lực kéo: Cài đặt mức độ kéo giãn phù hợp với thể trạng người bệnh.
• Hệ thống an toàn: Tự động ngắt nếu lực kéo vượt ngưỡng cho phép.

1.2. Nguyên lý hoạt động

Giường kéo giãn hoạt động bằng cách tạo ra một lực kéo nhẹ nhàng nhưng liên tục lên trục cột sống, kéo phần thân trên và thân dưới theo hai hướng ngược nhau. Khi khoảng cách giữa các đốt sống được tăng lên, áp lực lên đĩa đệm và rễ thần kinh giảm, từ đó làm giảm triệu chứng đau và tăng khả năng phục hồi.

2. Phân loại giường kéo giãn cột sống phổ biến

Hiện nay, các loại giường kéo giãn được phân loại theo nhiều tiêu chí như: cơ chế hoạt động, vùng điều trị, vị trí sử dụng và đặc điểm thiết kế. Sau đây là các phân loại phổ biến:

2.1. Phân loại theo cơ chế hoạt động

2.1.1. Giường kéo giãn cột sống cơ học (thủ công)

Đây là loại giường sử dụng lực kéo tay hoặc đối trọng để tạo ra lực kéo giãn cột sống. Người dùng hoặc kỹ thuật viên sẽ điều chỉnh tay quay hoặc dây đòn để kéo giãn. 

Ưu điểm của loại giường này là chi phí thấp, thiết kế đơn giản, dễ bảo trì. Tuy nhiên, độ chính xác và khả năng kiểm soát lực kéo không cao, dễ gây mỏi cơ nếu sử dụng lâu dài.

2.1.2. Giường kéo giãn cột sống điện tử (tự động)

Loại giường này sử dụng động cơ điện và hệ thống điều khiển thông minh để kiểm soát lực kéo một cách chính xác. Các thiết bị điện tử sẽ điều chỉnh lực kéo theo lập trình sẵn hoặc tùy chỉnh theo phác đồ điều trị. 

Giường kéo điện tử thường tích hợp màn hình LCD, chế độ kéo theo thời gian, cảm biến an toàn và chức năng điều chỉnh theo từng vùng cột sống (cổ, lưng, thắt lưng). Đây là lựa chọn phổ biến trong các cơ sở y tế hiện đại.

2.1.3. Giường kéo giãn cột sống bằng thủy lực hoặc khí nén

Sử dụng áp suất thủy lực hoặc khí nén để tạo lực kéo một cách đều và ổn định. Loại giường này ít phổ biến hơn do chi phí đầu tư cao, nhưng có độ ổn định lực tốt và êm ái trong quá trình điều trị.

2.2. Phân loại theo vùng tác động

2.2.1. Giường kéo giãn cột sống cổ (cervical traction table)

Thiết kế đặc biệt để điều trị các bệnh lý vùng cổ như thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, vẹo cổ. Thường được tích hợp đai đeo cổ chuyên dụng và có thể điều chỉnh góc kéo để phù hợp với từng bệnh nhân.

2.2.2. Giường kéo giãn cột sống lưng – thắt lưng (lumbar traction table)

Chuyên dùng để điều trị các bệnh vùng cột sống lưng và thắt lưng. Loại giường này có thể kéo cả cơ thể hoặc từng phần thân dưới để tạo lực kéo lên cột sống thắt lưng, giúp giảm áp lực đĩa đệm.

2.2.3. Giường kéo giãn toàn thân

Loại giường này cho phép kéo giãn cả vùng cổ và lưng - thắt lưng trong cùng một thiết bị, phù hợp với những bệnh nhân có vấn đề ở nhiều vị trí trên cột sống. Đây là loại giường đa năng được nhiều cơ sở vật lý trị liệu ưa chuộng.

2.3. Phân loại theo thiết kế và cấu trúc

2.3.1. Giường kéo giãn dạng nghiêng (Inversion table)

Dạng giường có khả năng lật ngược hoặc nghiêng góc lớn, giúp cơ thể rơi tự do có kiểm soát để tạo lực kéo tự nhiên nhờ trọng lực. Giường thường có cơ chế khóa an toàn ở cổ chân và tay cầm hỗ trợ người dùng quay về vị trí ban đầu.

2.3.2. Giường kéo giãn dạng nằm ngang

Thiết kế phổ biến nhất, người dùng nằm thẳng trên giường, sau đó hệ thống kéo sẽ từ từ kéo phần thân trên hoặc dưới để tạo lực giãn cách đốt sống. Phù hợp với mọi đối tượng, đặc biệt là người cao tuổi hoặc người có vấn đề về huyết áp.

2.3.3. Giường kéo giãn kết hợp nhiệt trị và massage

Một số mẫu giường hiện đại tích hợp thêm các chức năng trị liệu như: nhiệt hồng ngoại, massage rung, châm cứu điện tử… nhằm hỗ trợ giãn cơ, tăng tuần hoàn máu và nâng cao hiệu quả điều trị tổng thể.

3. Công dụng và lợi ích khi sử dụng giường kéo giãn cột sống

3.1. Giảm áp lực lên đĩa đệm

Kéo giãn làm giảm áp lực nội đĩa đệm, từ đó giúp nhân nhầy trở về vị trí ban đầu. Điều này đặc biệt hiệu quả với bệnh nhân thoát vị đĩa đệm nhẹ đến trung bình.

3.2. Giải phóng dây thần kinh bị chèn ép

Việc mở rộng khoảng gian đốt sống tạo điều kiện cho dây thần kinh thoát khỏi tình trạng bị đè nén, giảm cảm giác tê, đau lan.

3.3. Tăng tuần hoàn máu vùng cột sống

Kéo giãn giúp cải thiện tuần hoàn máu đến các mô mềm quanh đốt sống, tăng trao đổi oxy, hỗ trợ quá trình tái tạo tổn thương.

3.4. Thư giãn cơ, giảm co cứng

Trong nhiều trường hợp đau cột sống có nguyên nhân do co cơ, giường kéo giãn có thể giúp giãn cơ sâu và cải thiện độ linh hoạt.

3.5. Hỗ trợ định hình cột sống

Đối với một số trường hợp cong vẹo nhẹ, lệch trục cột sống do tư thế sai lâu dài, kéo giãn kết hợp vật lý trị liệu giúp định hình lại cấu trúc.

4. Đối tượng sử dụng giường kéo giãn cột sống

Giường kéo giãn cột sống là thiết bị hỗ trợ điều trị vật lý trị liệu hiệu quả, tuy nhiên không phải ai cũng phù hợp sử dụng. Việc xác định đúng đối tượng sử dụng sẽ giúp đảm bảo an toàn và tối ưu hiệu quả điều trị. Sau đây là các nhóm đối tượng nên và không nên sử dụng giường kéo giãn cột sống:

4.1. Đối tượng nên sử dụng giường kéo giãn cột sống

a. Người bị thoát vị đĩa đệm nhẹ đến trung bình

Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của giường kéo giãn là hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng hoặc cổ. Thiết bị này giúp giảm áp lực lên đĩa đệm, tạo điều kiện để đĩa đệm dịch chuyển về vị trí ban đầu, từ đó cải thiện tình trạng đau nhức.

b. Người mắc chứng thoái hóa cột sống, thoái hóa đốt sống cổ

Giường kéo giãn giúp giải phóng sự chèn ép dây thần kinh và tăng tuần hoàn máu đến vùng bị thoái hóa, giúp làm chậm tiến trình thoái hóa và giảm triệu chứng đau mỏi cổ, lưng kéo dài.

c. Người bị đau thần kinh tọa (sciatica)

Tình trạng đau thần kinh tọa do chèn ép rễ thần kinh có thể được cải thiện thông qua liệu pháp kéo giãn, giúp giảm đau, cải thiện cảm giác và vận động của chi dưới.

d. Người bị lệch hoặc cong vẹo cột sống nhẹ

Trong một số trường hợp cong vẹo cột sống nhẹ do thói quen sinh hoạt hoặc tư thế sai lệch, giường kéo giãn có thể được sử dụng để hỗ trợ chỉnh hình và phục hồi cột sống.

e. Người làm công việc văn phòng, ngồi lâu, ít vận động

Những người thường xuyên ngồi sai tư thế, ít vận động sẽ dễ mắc các vấn đề về cơ xương khớp. Giường kéo giãn giúp giải phóng áp lực tích tụ trên cột sống, giúp thư giãn cơ thể và phòng ngừa bệnh lý xương khớp.

f. Người bị đau lưng mãn tính do căng cơ, chấn thương nhẹ

Một số trường hợp đau lưng không do bệnh lý cột sống, mà do căng cơ, chấn thương hoặc vận động sai cách, có thể sử dụng giường kéo giãn kết hợp với vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.

4.2. Đối tượng không nên sử dụng giường kéo giãn cột sống

Dù có nhiều lợi ích, giường kéo giãn cũng có một số chống chỉ định, bao gồm:

Người bị loãng xương nặng: Giường kéo có thể gây tổn thương thêm do cấu trúc xương giòn, dễ gãy.

Người bị ung thư di căn xương hoặc tủy sống: Không nên áp dụng kéo giãn do nguy cơ làm lan rộng khối u hoặc gây tổn thương vùng bị di căn.

Người bị viêm cột sống dính khớp hoặc viêm tủy sống: Việc kéo giãn có thể gây đau nặng hơn và làm trầm trọng thêm tổn thương.

Phụ nữ mang thai: Do thay đổi nội tiết và trọng lượng cơ thể, việc sử dụng giường kéo giãn không được khuyến khích, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai và ba.

Người bị chấn thương cấp tính vùng cột sống hoặc sau phẫu thuật cột sống: Cần có chỉ định chuyên môn rõ ràng, vì kéo giãn không đúng thời điểm có thể làm chậm quá trình hồi phục.

Người bị cao huyết áp không kiểm soát hoặc mắc bệnh tim mạch nghiêm trọng: Việc thay đổi tư thế đột ngột hoặc kéo giãn có thể làm tăng huyết áp hoặc gây rối loạn tim mạch.

4.3. Lưu ý khi xác định đối tượng sử dụng

Trước khi sử dụng giường kéo giãn cột sống, người bệnh cần được khám và chẩn đoán chính xác bởi bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp hoặc vật lý trị liệu. Việc tự ý sử dụng có thể dẫn đến rủi ro như tổn thương dây thần kinh, trật khớp, đau tăng nặng hoặc chấn thương mô mềm.

5. Quy trình sử dụng giường kéo giãn cột sống trong trị liệu

Việc sử dụng giường kéo giãn cột sống trong trị liệu không chỉ đòi hỏi sự chính xác mà còn cần tuân thủ các bước khoa học nhằm đảm bảo an toàn và mang lại hiệu quả điều trị cao nhất. Sau đây là quy trình chuẩn thường được áp dụng trong các cơ sở y tế, trung tâm vật lý trị liệu và phục hồi chức năng:

5.1. Thăm khám và đánh giá ban đầu

Trước khi tiến hành trị liệu bằng giường kéo giãn cột sống, người bệnh sẽ được bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu khám lâm sàng kỹ lưỡng để đánh giá tình trạng tổn thương:

• Kiểm tra vùng đau (cổ, lưng, thắt lưng…)
• Đánh giá mức độ thoát vị đĩa đệm, chèn ép rễ thần kinh
• Kiểm tra giới hạn vận động của cột sống
• Chụp X-quang, MRI (nếu cần thiết)

Việc thăm khám giúp xác định xem người bệnh có phù hợp với phương pháp kéo giãn hay không, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

5.2. Tư vấn và giải thích quy trình trị liệu

Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ giải thích rõ về phương pháp kéo giãn, thời gian thực hiện, những cảm giác có thể gặp trong quá trình điều trị cũng như những điều cần lưu ý để bệnh nhân yên tâm và hợp tác tốt.

5.3. Chuẩn bị trước trị liệu

• Người bệnh được yêu cầu thay đồ phù hợp, thường là quần áo rộng rãi, dễ di chuyển.
• Kỹ thuật viên kiểm tra lại tình trạng sức khỏe, huyết áp, nhịp tim để đảm bảo an toàn khi thực hiện kéo giãn.
• Chuẩn bị các dụng cụ hỗ trợ như: đai cố định hông, đai đầu cổ (nếu kéo giãn cổ), dây kéo giãn, cảm biến theo dõi lực kéo…

5.4. Định vị bệnh nhân trên giường kéo giãn

Tùy vào khu vực cần điều trị (cổ, lưng, thắt lưng…), người bệnh được đặt nằm ngửa hoặc nằm sấp, sau đó cố định các vị trí cơ thể bằng đai an toàn:

• Giường kéo giãn cổ: bệnh nhân thường nằm ngửa, đầu được đặt trên khung hỗ trợ, có đai giữ đầu để kéo nhẹ nhàng.
• Giường kéo giãn lưng/thắt lưng: bệnh nhân nằm ngửa hoặc nằm sấp, phần thân trên và dưới được cố định bằng dây hoặc đai, đảm bảo lực kéo đúng vị trí và tránh trượt.

5.5. Tiến hành kéo giãn cột sống

Kỹ thuật viên cài đặt thông số trị liệu dựa trên chỉ định của bác sĩ, bao gồm:

• Lực kéo (tính theo % trọng lượng cơ thể, thường từ 15 - 60%)
• Thời gian kéo (thường từ 15 - 30 phút/lần)
• Tốc độ kéo và nhịp kéo (kéo liên tục hoặc kéo gián đoạn)
• Góc kéo (đặc biệt quan trọng trong điều trị cổ và thắt lưng)

Quá trình kéo giãn diễn ra từ từ, nhẹ nhàng, bệnh nhân sẽ cảm thấy có lực kéo dần căng ra tại khu vực đau. Nếu thấy đau bất thường, khó chịu, bệnh nhân nên báo ngay để điều chỉnh hoặc dừng trị liệu.

5.6. Theo dõi và đánh giá trong quá trình kéo

Trong suốt thời gian kéo giãn:

• Kỹ thuật viên liên tục theo dõi phản ứng của bệnh nhân, đảm bảo không có dấu hiệu đau quá mức, chóng mặt, buồn nôn…
• Kiểm tra lực kéo được duy trì ổn định
• Ghi nhận cảm nhận của bệnh nhân để điều chỉnh ở các lần trị liệu tiếp theo

5.7. Kết thúc buổi trị liệu

Sau khi hoàn tất phiên kéo giãn:

• Lực kéo được giảm từ từ về 0 để tránh sốc cơ
• Tháo dây đai và hỗ trợ người bệnh ngồi dậy chậm rãi, tránh thay đổi tư thế đột ngột
• Hướng dẫn bệnh nhân nghỉ ngơi tại chỗ vài phút trước khi ra khỏi phòng trị liệu

5.8. Tư vấn chăm sóc sau trị liệu

Sau mỗi buổi kéo giãn, kỹ thuật viên sẽ:

• Đánh giá hiệu quả buổi trị liệu: giảm đau, cải thiện biên độ vận động, cảm giác thoải mái…
• Tư vấn người bệnh tránh vận động mạnh trong vài giờ, uống đủ nước để giảm nguy cơ co thắt cơ
• Hướng dẫn các bài tập hỗ trợ tại nhà: giãn cơ, tăng cường cơ lưng bụng, cải thiện tư thế
• Lên lịch hẹn cho các buổi trị liệu tiếp theo (thường từ 2–3 lần/tuần, tùy tình trạng bệnh)

6. Những lưu ý khi sử dụng kéo giãn cột sống

Kéo giãn cột sống là phương pháp trị liệu hỗ trợ điều trị các vấn đề về cột sống, đặc biệt là đau thắt lưng, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống… Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị cao và đảm bảo an toàn cho người bệnh, quá trình sử dụng thiết bị này cần tuân thủ nghiêm ngặt một số lưu ý quan trọng dưới đây:

6.1. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng

Không phải ai cũng có thể sử dụng giường kéo giãn cột sống. Việc kéo giãn không đúng chỉ định hoặc áp dụng sai kỹ thuật có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng cho cột sống và hệ thần kinh vì vậy:

• Người bệnh cần được khám lâm sàng, chụp MRI hoặc X-quang để xác định tình trạng bệnh lý cụ thể.
• Chỉ sử dụng giường kéo giãn khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa phục hồi chức năng, thần kinh cột sống hoặc cơ xương khớp.
• Trong quá trình điều trị, nếu có dấu hiệu đau tăng lên, tê bì hoặc chóng mặt… Cần dừng ngay liệu trình và thông báo với nhân viên y tế.

6.2. Sử dụng dưới sự giám sát chuyên môn

Việc điều chỉnh các thông số kéo như: lực kéo, thời gian kéo, hướng kéo… cần được thực hiện bởi kỹ thuật viên hoặc bác sĩ phục hồi chức năng chú ý:

• Không tự ý thay đổi các mức kéo hoặc thời gian trị liệu.
• Mỗi liệu trình kéo giãn thường kéo dài 10 - 20 phút tùy theo mức độ bệnh lý và sự đáp ứng của cơ thể.
• Khi sử dụng thiết bị lần đầu, nên tiến hành từ mức lực kéo nhẹ để cơ thể thích nghi.

6.3. Theo dõi phản ứng của cơ thể

Trong quá trình sử dụng, người bệnh cần được theo dõi sát sao các biểu hiện lâm sàng:

• Nếu xuất hiện cảm giác khó chịu, đau tăng, buồn nôn, chóng mặt, tức ngực… cần dừng ngay việc kéo giãn.
• Với các bệnh nhân có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tim mạch hoặc loãng xương nặng, cần thận trọng khi sử dụng để tránh biến chứng nguy hiểm.

6.4. Không sử dụng kéo giãn cột sống cho các trường hợp chống chỉ định

Mặc dù giường kéo giãn có tác dụng hỗ trợ trị liệu tốt, nhưng với một số nhóm bệnh nhân, thiết bị này có thể gây hại như:

• Bệnh nhân loãng xương nặng, dễ gãy xương.
• Người bị ung thư di căn xương, khối u cột sống.
• Người bị viêm cột sống cấp, viêm tủy sống hoặc nhiễm trùng.
• Phụ nữ mang thai.
• Người bị thoái hóa cột sống có vôi hóa dây chằng nặng, hẹp ống sống trung tâm mức độ cao.

6.5. Thời điểm sử dụng hợp lý

• Không nên sử dụng giường kéo giãn ngay sau bữa ăn hoặc khi bụng đói.
• Nên sử dụng vào buổi sáng hoặc buổi chiều để cơ thể có đủ thời gian hồi phục và nghỉ ngơi.
• Sau khi kéo giãn, bệnh nhân nên nghỉ ngơi trên giường trong tư thế nằm ngửa ít nhất 5 - 10 phút trước khi ngồi dậy và đứng lên.

6.6. Kết hợp giường kéo giãn với các phương pháp điều trị khác

Để đạt hiệu quả điều trị toàn diện, giường kéo giãn nên được kết hợp với các biện pháp khác như:

• Vật lý trị liệu (điện trị liệu, nhiệt trị liệu, siêu âm trị liệu…).
• Bài tập phục hồi chức năng: tăng cường cơ lưng, cơ bụng, cải thiện sự linh hoạt của cột sống.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định (giảm đau, giãn cơ, kháng viêm).
• Điều chỉnh tư thế làm việc, sinh hoạt để tránh tái phát bệnh.

6.7. Bảo dưỡng và kiểm tra giường định kỳ

• Đảm bảo giường luôn trong tình trạng hoạt động tốt: kiểm tra hệ thống cơ khí, điện tử, bề mặt đệm, đai kéo…
• Vệ sinh bề mặt giường, đai đỡ thường xuyên để đảm bảo an toàn vệ sinh và tránh nhiễm khuẩn chéo.
• Không sử dụng giường khi có dấu hiệu hỏng hóc, rò điện, hoặc các trục trặc kỹ thuật khác.

6.8. Tư vấn bệnh nhân hiểu đúng về liệu pháp kéo giãn

Nhiều bệnh nhân kỳ vọng quá mức vào việc sử dụng giường kéo giãn, mong muốn khỏi bệnh ngay sau vài buổi điều trị. Điều này có thể dẫn đến tâm lý thất vọng hoặc bỏ ngang liệu trình. Vì vậy:

Cần tư vấn rõ ràng rằng: liệu pháp kéo giãn là một phần trong quá trình điều trị lâu dài, cần kiên trì và phối hợp nhiều phương pháp.

Mỗi người bệnh đáp ứng khác nhau, thời gian cải thiện có thể nhanh hay chậm tùy tình trạng cụ thể.

Kết luận

Giường kéo giãn cột sống là một thiết bị trị liệu hữu hiệu, giúp giảm đau, cải thiện chức năng vận động và tăng khả năng phục hồi cho người mắc các bệnh lý liên quan đến cột sống. Với đa dạng mẫu mã, chức năng và giá thành, việc lựa chọn giường kéo phù hợp với mục đích sử dụng, cơ sở vật chất và tình trạng người bệnh là điều hết sức quan trọng.

Việc đầu tư giường kéo giãn cột sống chất lượng cao, đúng tiêu chuẩn không chỉ hỗ trợ điều trị hiệu quả mà còn nâng cao uy tín cho các trung tâm phục hồi chức năng và cơ sở y tế hiện đại.

Meditop cung cấp thiết bị y tế chất lượng cao, với hệ thống phân phối rộng khắp từ Bắc vào Nam. Chúng tôi coi trọng giá trị nhân văn, tin vào giá trị tốt đẹp được tạo nên từ hiệu quả đóng góp cho xã hội.

Công ty Cổ phần Thương mại Quốc Tế Meditop

Hotline: 0942.402.306

Website: https://meditop.com.vn/

VPHN: 16BT2 đường Trần Thủ Độ, Phường Yên Sở, Hà Nội.

VPĐN: số 258, đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, Phường Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng.

VPHCM: 28 đường N5, Jamona Golden Silk, Bùi Văn Ba, Tân Thuận, TP HCM.