Tốc độ phát triển mạnh của ngành y tế Việt Nam kéo theo lượng rác thải y tế ngày càng gia tăng, đặc biệt tại các bệnh viện lớn, trung tâm y khoa công nghệ cao và hệ thống phòng khám tư nhân. Khác với rác thải sinh hoạt thông thường, rác thải rắn y tế chứa nhiều yếu tố nguy hại như vi sinh vật gây bệnh, hóa chất độc hại, kim loại nặng, vật sắc nhọn…
Nếu không được thu gom và xử lý đúng quy trình, rác thải y tế có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, làm phát tán mầm bệnh, thậm chí dẫn đến bùng phát dịch. Chính vì vậy, hệ thống xử lý rác thải rắn y tế trở thành một trong những hạng mục quan trọng nhất trong cơ sở hạ tầng của các bệnh viện hiện đại, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đảm bảo an toàn sinh học.
Rác thải rắn y tế được hiểu là tất cả chất thải dạng rắn phát sinh từ quá trình khám chữa bệnh, xét nghiệm, phẫu thuật, chăm sóc bệnh nhân hoặc từ các hoạt động nghiên cứu, sản xuất dược phẩm liên quan đến y học.
Mỗi ngày, lượng chất thải từ bông gạc dính máu, kim tiêm, ống truyền dịch, lọ thuốc, dụng cụ sắc nhọn, cho đến rác thải hóa học như hóa chất xét nghiệm, dung dịch khử khuẩn… được thải ra từ các cơ sở y tế. Đây là những loại chất thải mang tính nguy hại rất cao, bởi chúng có thể chứa virus, vi khuẩn, độc tố, hóa chất gây ung thư hoặc làm biến đổi môi trường sống.

Giới thiệu rác thải rắn y tế
Chính vì mức độ nguy hiểm đó, việc xử lý rác thải y tế không thể tiến hành như rác thải sinh hoạt thông thường. Rác thải rắn y tế cần được thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý theo đúng quy định của nhà nước.
Nếu quy trình xử lý không đảm bảo an toàn, hậu quả có thể rất nghiêm trọng: vi khuẩn gây bệnh có thể phát tán ra môi trường, chất độc có thể ngấm vào đất - nước - không khí, gây những ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe cộng đồng.
Nhiều bệnh viện đã từng ghi nhận tình trạng lây nhiễm chéo chỉ vì vệ sinh không đảm bảo hoặc xử lý rác chưa đúng chuẩn. Do đó, đầu tư hệ thống xử lý rác thải y tế không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm xã hội, là yếu tố quyết định để một bệnh viện được đánh giá là bệnh viện xanh - sạch - an toàn.
Một hệ thống xử lý rác thải hoàn chỉnh không chỉ là một chiếc máy xử lý hay lò đốt. Đó là một chuỗi đồng bộ, từ phân loại ban đầu, thu gom, vận chuyển, lưu giữ, xử lý và xử lý khí thải sau xử lý. Mỗi khâu đều có yêu cầu kỹ thuật riêng để đảm bảo rác thải được vô hiệu hóa hoàn toàn.

Cuối cùng, rác sau xử lý được làm nguội, đóng bao và bàn giao cho đơn vị được cấp phép xử lý cuối cùng, hoặc chuyển đến khu chôn lấp an toàn theo đúng quy định tiêu chuẩn môi trường.
Mỗi cơ sở y tế có điều kiện và nhu cầu khác nhau, vì vậy họ sẽ lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp. Dưới đây là những công nghệ được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam và trên thế giới.
Đốt rác thải y tế là phương pháp truyền thống nhưng vẫn được sử dụng phổ biến vì có khả năng xử lý hầu hết các loại chất thải, kể cả mô cơ thể, dược phẩm, hóa chất nguy hiểm. Trong lò đốt, rác được thiêu hủy ở nhiệt độ từ 800°C đến 1200°C, đủ để phá hủy hoàn toàn vi sinh vật và phân hủy các chất hữu cơ thành tro mịn.

Công nghệ đốt rác thải y tế
Ưu điểm lớn nhất của công nghệ này là hiệu quả gần như tuyệt đối trong việc tiêu diệt mầm bệnh. Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất là phát tán khí thải độc hại, đặc biệt là dioxin và furan nếu quá trình đốt không đạt chuẩn hoặc thiếu hệ thống xử lý khí thải hiện đại. Vì vậy, lò đốt chỉ phù hợp với các bệnh viện lớn hoặc các trung tâm xử lý chất thải tập trung, nơi có hệ thống kiểm soát khí thải nghiêm ngặt.
Hấp tiệt trùng là công nghệ sử dụng hơi nước bão hòa ở nhiệt độ từ 121°C đến 134°C để tiêu diệt vi khuẩn, virus và nấm mốc trong rác thải lây nhiễm. Rác sau xử lý bằng phương pháp này không còn khả năng lây nhiễm và có thể được nghiền nhỏ, trộn với rác sinh hoạt rồi đem chôn lấp.

Ưu điểm của phương pháp hấp là không tạo khí độc, chi phí vận hành thấp, an toàn cho người vận hành và phù hợp với hầu hết bệnh viện đa khoa. Nhược điểm là phương pháp này không xử lý được rác thải hóa học, mô cơ thể, dược phẩm, vì vậy cần phân loại chính xác trước khi xử lý.
Công nghệ vi sóng hoạt động dựa trên việc làm rung động các phân tử nước trong rác thải để tạo nhiệt và tiêu diệt vi khuẩn. Ưu điểm đáng chú ý nhất là tốc độ xử lý nhanh, thân thiện môi trường và không tạo ra khí thải độc hại. Các hệ thống xử lý bằng vi sóng thường tích hợp bộ nghiền rác nên giúp giảm thể tích rác sau xử lý.
Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi rác phải được nghiền nhỏ trước khi đưa vào buồng xử lý để đảm bảo vi sóng phân bố đều. Một số loại rác như mô cơ thể hoặc thuốc hóa học không phù hợp với công nghệ này.
Đây là công nghệ hiện đại được nhiều bệnh viện lựa chọn vì tính tự động hóa cao. Máy xử lý rác bằng nguyên lý vừa nghiền nhỏ rác vừa khử khuẩn bằng hơi nóng hoặc hóa chất, tạo ra rác thải an toàn, không còn mầm bệnh. Công nghệ này phù hợp với đa số rác thải y tế lây nhiễm, ngoại trừ mô cơ thể và hóa chất độc hại.

Ưu điểm nổi bật của hệ thống này là khả năng vận hành đơn giản, không tạo ra mùi hôi khó chịu, không phát tán khí độc và không yêu cầu diện tích lớn. Rác thải sau xử lý có thể được thải bỏ như rác sinh hoạt.
Phương pháp sử dụng dung dịch khử khuẩn như Cloramin B hoặc NaOCl được áp dụng trong các cơ sở y tế nhỏ hoặc phòng xét nghiệm. Tuy nhiên, hiệu quả không cao bằng các công nghệ nhiệt và có nguy cơ tạo ra chất thải thứ cấp, do đó phương pháp này chỉ phù hợp với quy mô hạn chế.
Để đảm bảo an toàn sinh học và môi trường, quy trình xử lý rác thải y tế phải tuân thủ nghiêm ngặt các bước. Đầu tiên là phân loại rác tại nguồn. Nhân viên y tế phải phân loại đúng màu sắc, chủng loại để tránh gây lẫn lộn, đặc biệt đối với chất thải sắc nhọn và rác thải lây nhiễm. Tiếp theo, rác được đóng gói và thu gom bằng các thùng chuyên dụng có nắp đậy kín, sau đó được đưa đến khu vực lưu giữ tạm thời.
Ở giai đoạn lưu giữ, rác phải được bảo quản trong điều kiện an toàn, có hệ thống làm mát hoặc thông gió phù hợp để tránh phát sinh mùi hôi. Trong vòng 48 giờ, rác phải được đưa vào hệ thống xử lý.
Sau khi xử lý bằng lò đốt, máy hấp, máy vi sóng hoặc hệ thống nghiền - khử khuẩn, rác thải được giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn khả năng lây nhiễm. Cuối cùng, rác sau xử lý được giao cho đơn vị có chức năng vận chuyển - chôn lấp hoặc tái chế theo đúng quy định.

Tại Việt Nam, hệ thống xử lý rác thải y tế phải đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn như:

Ngoài ra, bệnh viện phải thực hiện báo cáo định kỳ về khối lượng chất thải phát sinh, công nghệ xử lý và chất lượng khí thải theo quy định của Bộ Tài nguyên Môi trường.
Một hệ thống xử lý rác thải rắn y tế đạt chuẩn giúp bệnh viện:

Tình trạng dịch bệnh, ô nhiễm môi trường và áp lực công suất bệnh viện ngày càng tăng, việc đầu tư hệ thống xử lý rác thải rắn y tế là một nhiệm vụ bắt buộc, không thể xem nhẹ.
Một hệ thống xử lý hiện đại không chỉ giúp cơ sở y tế kiểm soát nguy cơ lây nhiễm mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp, uy tín và trách nhiệm đối với cộng đồng. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng dịch vụ y tế trong thời đại mới.
Meditop cung cấp thiết bị y tế chất lượng cao, với hệ thống phân phối rộng khắp từ Bắc vào Nam. Chúng tôi coi trọng giá trị nhân văn, tin vào giá trị tốt đẹp được tạo nên từ hiệu quả đóng góp cho xã hội.
Công ty Cổ phần Thương mại Quốc Tế Meditop
Hotline: 0942.402.306
Website: https://meditop.com.vn/
VPHN: 16BT2 đường Trần Thủ Độ, Phường Yên Sở, Hà Nội.
VPĐN: số 258, đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, Phường Cẩm Lệ, TP. Đà Nẵng.
VPHCM: 28 đường N5, Jamona Golden Silk, Bùi Văn Ba, Tân Thuận, TP HCM.